نظام عامری
نظام عامری؛ تنها شاگرد ایرانی فرانک لوید رایت و معمار کم‌نظیر معاصر ایرانی است. او یکی از نام‌های مهم و کمترشناخته‌شده‌ی تاریخ معماری معاصر ایران است؛ معمار و هنرمندی که به‌واسطه‌ی نبوغ، پشتکار و مسیر متفاوت زندگی‌اش توانست به حلقه‌ی خصوصی فرانک لوید رایت (Frank Lloyd Wright) راه پیدا کند و عنوان «تنها شاگرد ایرانی رایت» را برای همیشه در تاریخ ثبت کند.
عامری نه فقط یک معمار مؤثر، بلکه نماینده‌ی رسمی بنیاد معماری رایت در ایران و خاورمیانه بود و نقش او در انتقال ایده‌های معماری ارگانیک به فضای معماری ایران بی‌بدیل است.
زندگی‌نامه نظام عامری (۱۳۰۵–۱۳۹۵)؛ از تهران تا تالیسین
نظام عامری در سال ۱۳۰۵ در تهران به دنیا آمد. او فرزند شیخ خزعل، از حاکمان نامدار جنوب ایران بود و زندگی‌اش از همان ابتدا با فراز و نشیب‌های تاریخی و سیاسی گره خورد.
عامری پس از گذراندن دوران مدرسه در ایران، برای ادامه‌ی تحصیل ابتدا به انگلستان و سپس به ایالات متحده آمریکا رفت. او در هر دو رشته‌ی «هنر» و «معماری» تحصیل کرد؛ اما علاقه‌ی بی‌پایانی که به آثار فرانک لوید رایت پیدا کرده بود، مسیرش را تغییر داد.
عامری تصمیم گرفت یک سال زودتر دوره‌ی دانشگاه را تمام کند تا بتواند به مدرسه‌ی بسیار سخت‌گیرانه‌ی رایت، یعنی تالیسین (Taliesin) بپیوندد؛ اتفاقی که برای هر معمار جوان یک رویا به شمار می‌رفت.
ورود به مدرسه تالیسین؛ نقطه عطف زندگی نظام عامری
ورود به مدرسه‌ی تالیسین ساده نبود. مصاحبه‌ها سخت، تعداد پذیرش کم و خود رایت بسیار انتخاب‌گر بود.
اما عامری موفق شد پس از چندین مرحله مصاحبه پذیرفته شود و در نهایت فرانک لوید رایت ۸۵ ساله، او را به عنوان شاگرد خود برگزید.
این انتخاب یک معنا داشت:
او باید بسیار مستعد، خلاق و متفاوت بوده باشد.
عامری دو سال در تالیسین تحصیل کرد و طبق روایت‌هایی، ظاهرا در فرآیند طراحی موزه‌ی گوگنهایم نیویورک (Guggenheim Museum) نیز به رایت کمک کرده است.
رایت آن‌قدر به او علاقه‌مند شد که خانه‌ی شخصی نظام عامری را نیز خود طراحی کرد—اتفاقی کم‌سابقه برای یک شاگرد.
در پایان این دوره، رایت او را به عنوان تنها نماینده‌ی خود در خاورمیانه معرفی کرد.
بازگشت به ایران و آغاز فعالیت حرفه‌ای
نظام عامری پس از چند سال شاگردی رایت و آشنایی عمیق با اصول معماری ارگانیک، به ایران بازگشت.
نخستین کار حرفه‌ای او، طراحی خانه‌ای برای دکتر سیاوش شقاقی در تپه‌های امانیه تهران بود؛ بنایی که برای پژوهشگران، نمونه‌ی ارزشمندی از تأثیر مستقیم معماری رایت بر معماری معاصر ایران است.
تأسیس دفتر معماری؛ نقطه آغاز ۹۰ پروژه مهم
عامری در سال ۱۳۴۱ با همکاری کمال کمونه و هرمزدیار خسروی، دفتر «مهندسین مشاور نظام عامری – کمونه و خسروی» را تأسیس کرد؛ دفتری که طی سال‌ها فعالیت، بیش از ۹۰ پروژه‌ی مهم معماری را در ایران و خارج از کشور اجرا کرد.
او در برخی پروژه‌ها با بنیاد معماری رایت همکاری مستقیم داشت، از جمله اجرای قصر شمس پهلوی که از آثار شاخص معماری مدرن ایران به شمار می‌رود.
آثار مهم نظام عامری و دفتر مشاوران او
این فهرست، مجموعه‌ای از مهم‌ترین پروژه‌های اوست؛ آثاری که ردپای ایده‌های رایت، نگاه ارگانیک، و حساسیت معماری مدرن دوره‌ی پهلوی را در خود دارند:
۱. قصر شمس پهلوی – مهرشهر کرج (با همکاری بنیاد فرانک لوید رایت)
۲. کالج دخترانه دماوند (دانشگاه پیام نور کنونی)
۳. ساختمان دفینه – موزه پول تهران)
۴. بیمارستان پارس تهران
۵. بیمارستان سینا تهران
۶. سینما کاپری (بهمن) تهران، شمال شرق میدان انقلاب
۷. خانه دکتر سیاوش شقاقی – تپه‌های امانیه
۸. پاساژ گلشن تهران
۹. آتلیه هنر چلسی – انگلستان
۱۰. کتابخانه مرکزی شیراز
۱۱. پارک شهر تهران (طراحی برخی بخش‌ها)
۱۲. طرح‌هایی برای دانشگاه اصفهان
این پروژه‌ها نشان می‌دهد که عامری یکی از معمارانی است که در شکل‌گیری معماری مدرن تهران و ایران نقش اثرگذار داشت.
درگذشت و میراث ماندگار
نظام عامری در سال ۱۳۹۵ از دنیا رفت؛ اما میراث معماری‌اش همچنان در شهرهای ایران و برخی شهرهای جهان باقی است.
او پلی میان معماری آمریکایی و معماری مدرن ایران ساخت؛ پلی که کمتر معمار ایرانی تجربه مشابهی با آن داشته است.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
