اسماعیل توکل یا مش اسماعیل

اسماعیل توکل یا مش اسماعیل، هنرمند خودآموخته‌ی ایرانی که مجسمه‌های فلزی‌اش شهرت بسیاری دارد.

اسماعیل توکل یا مش اسماعیل سال 1302 در قزوین به دنیا آمد و از آنجایی که پدرش در کارگاهِ مسگری کار می‌کرد از کودکی به مجسمه‌سازی و کار با فلزات علاقمند شده بود. اما هیچ وقت به صورتِ جدی هنرِ مجسمه سازی را دنبال نکرد تا دهه‌ی 40 شمسی که به عنوان سرایدار و نگهبانِ دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول به کار شد.

کار کردنِ مش اسماعیل به عنوان سرایدارِ دانشگاه همزمان بود با حضورِ پرویز تناولی در دانشگاه تهران و سر و سامان دادن به رشته‌ی مجسمه‌سازی در این دانشکده و راه‌اندازی کوره‌های سرامیک و برنزریزی، بنابراین در آن دوران مش اسماعیل هر از چندگاهی با بازمانده‌های آهن‌های برش خورده و مفتول‌های آهنی و سایر مصالحِ باقی مانده در کارگاه به کمکِ جوشکاری مجسمه‌هایی می‌ساخت و با اجازه‌ی پرویز تناولی گاهی از کوره‌های دانشکده برای ساختِ مجسمه‌هایش استفاده می‌کرد.

البته در کنارِ این کارها در آرماتورچینی و جوشکاری به دانشجوها نیز کمک می‌کرد و مهارتش در آرماتورچینی باعث شد از این تکنیک برای ساختنِ تعداد زیادی از مجسمه‌هایش به خصوص مجسمه‌های معروفِ بز، استفاده کند.

هنرِ مش اسماعیل از چشمِ سیحون (که آن زمان رئیس دانشکده بود) دور نماند و بعد از اینکه هوشنگ سیحون مهارتِ مش اسماعیل را در مجسمه‌سازی دید؛ شغلش را به دستیارِ استاد مجسمه‌سازی ارتقا داد و از آن زمان رسما مش اسماعیل به دانشجوهای مجسمه‌سازی در کارهاشون کمک می‌کرد.

در این راه نقش پرویز تناولی را نیز نباید نادیده گرفت که از اساتید مجسمه‌سازی در دانشگاه تهران بود و با دیدنِ ذوق و استعداد مش اسماعیل، او را تحت حمایتِ خود قرار داد و تلاش‌های زیادی برای شناساندنِ این هنرمندِ خودآموخته در بین جامعه‌ی هنریِ آن روز کرد تا جایی که در دهه‌ی 50 مش اسماعیل جزو هنرمندانِ شناخته شده‌ی ایرانی محسوب می‌شد که آثارش طرفدارانِ داخلی و خارجیِ زیادی داشت.

نحوه‌ی استفاده از تکنیک جوش‌کاری و آرماتوربندی در مجسمه‌های مش اسماعیل از امضاهای خاصِ این هنرمند محسوب‌ می‌شود و فرم‌های خاصی که برای فیگورهای انسان و … خلق کرد باعث شد آثارش از زیرمجموعه‌های هنرِ مدرنِ آن زمان محسوب شود.

آثار مش اسماعیل امروزه با قیمت‌های بالا در حراجی‌های مختلف هنری معامله می‌شود و تعدادی از این آثار همان‌هایی هستند که در زمان اشتغال در دانشگاه با قیمتی اندک از او خریداری شده‌اند.

از بین آثارِ مختلفی که مش اسماعیل خلق کرد، “مجسمه‌های بز” شهرت زیادی دارند و ممکن است تا امروز یکی از آنها را در پارک جمشیدیه و یا در دانشگاه تهران دیده باشید. اما اگر دوست داشتید تعدادِ بیشتری از آثار مش اسماعیل را از نزدیک ببینید؛ می‌توانید در تورهایی که در ادامه پیشنهاد شده با ما همراه باشید.