فرامرز پیلارام

فرامرز پیلارام 21 فروردین 1315 در تهران به دنیا آمد و از کودکی به هنر و نقاشی علاقمند بود. این علاقه باعث شد بعدها در هنرستان هنرهای زیبای پسران دیپلم نقاشی بگیرد و بعد تر از آن در سال 1345 در رشته معماری داخلی و نقاشی تزیینی از هنرکده هنرهای زیبا فارغ التحصیل شود.

در تمام این مدت آثارش در نمایشگاه‌ها و بینال‌های داخلی و خارجی زیادی به نمایش درآمدند و برنده جوایز هنری زیادی شدند.

فرامرز پیلارام یکی از هنرمنان «جنبش سقاخانه» محسوب می‌شد که علاقه زیادی به بازنماییِ عناصرِ ایرانی و به خصوص خط نگاری در آثار هنری خود داشت.

هنرمندان نوسنت‌گرایی مانند پیلارام، از اِلِمان‌ها و عناصرِ ایرانی نظیرِ عَلَم، پنجه  و اشکالِ هندسیِ دیگر در کارهای خود استفاده می‌کردند و آثار هر یک از این هنرمندان ویژگی خاص خود را داشت.

بعنوان مثال در پَس زمینه کارهای پیلارام طرح‌های کتیبه گونه‌ای که با بزرگ‌نماییِ طرحِ مُهرهای قدیمی خلق شده بودند باعث می‌شد نقاشی‌های او خاص‌تر باشد و از طرفی علاقه و مهارتی که در خوشنویسی و خطاطی به خصوص دُرُشت نویسی داشت باعث شد عنصرِ خط و نوشته برای پیلارام به یکی از عناصرِ اصلیِ ترکیب‌بندیِ نقاشی‌هایش تبدیل شود و از پیشگامان «نقاشی خط» محسوب می‌شد.

به دلیل علاقه و مهارتی که در خوش نویسی داشت، در اواسط دهه 40 شمسی، انجمن خوشنویسان ایران را تاسیس کرد و مدتی به تدریس درشت‌نویسی با قلم و ترکیب‌بندی به هنرجویان پرداخت.

با توجه به مهارتی که در این زمینه داشت در حرکتی کم سابقه در تاریخ هنر ایران، خوشنویسی ایران را به صورت احجامی سه بعدی و پر‌صلابت و ایستا درآورد و این اثر عظیم حجمی را در نمایشگاه «گنج و گستره» که با همکاری گروه آزاد نقاشان و مجسمه سازان برگزار شده بود در سال 1354 به نمایش درآورد.

این مجسمه چوبی کالیگرافی (خط نگاری) بعدتر در نمایشگاه بین‌المللی بازل سوئیس و واش آرت واشنگتن نیز به نمایش درآمد. در واشنگتن یکی از مجموعه داران خارجی قصد خرید این اثر را داشت که با مخالفت فرح روبرو شد چراکه اعتقاد داشتن این اثر به عنوان میراث فرهنگی ایرانیان باید در ایران حفظ و نگهداری شود.

از طرفی ساخته شدن اثر در مقیاس بزرگ به دلیل اعتقاد پیلارام به نمایش هنر در فضاهای عمومی شهری بود، پیلارام بیشتر آثارش را در مقیاس بزرگ خلق می‌کرد زیرا اعتقاد داشت هنر باید از انحصار گالری‌ها و نمایشگاه‌ها خارج شده و در بستر شهر و برای عموم مردم به نمایش درآید؛ هرچند این اثر حتی تا به امروز فرصت نمایش در فضای عمومی را پیدا نکرده است.

علاقه پیلارام به خط نگاری به خصوص «سیاه مشق» باعث شد خط و نوشته به یکی از عناصر اصلی و همیشگی آثار هنری او تبدیل شود. بنابراین از خط نستعلیق و شکسته نستعلیق بهره برد تا سبک نوسنت‌گرای خاص خود را داشته باشد.

یکی از پروژه‌های هنری معروف پیلارام مجموعه «قصص القرآن» است که در واقع بخشی از پروژه‌ای بزرگ‌تر بوده که در سال 1356 توسط فرهنگسرای نیاروان به پیلارام سفارش داده شده.

در سال 1356، فرهنگسرای نیاوران قرار بود تصویر‌سازی تعدادی از کتب ملی و مذهبیِ ایران را به هنرمندان و نخبگان هنری ایران سفارش دهد و پروژه تصویرسازی قرآن را به فرامرز پیلارام سپرده شد. پیلارام برای این پروژه بیشتر از 80 اثر به تصویر کشید که بیشتر آنها در مورد وقایع زندگانی حضرت یوسف بودند. اما بعد از انقلاب با توجه به شرایط آن دوران، فرصتی پیش نیامد تا این تصاویر درقالب یک کتاب نفیس گردآوری و چاپ شوند و از طرفی با مرگ زودهنگام پیلارام در سن 46 سالگی پرونده این مجموعه ناتمام بسته شد.

در این مجموعه چکیده‌ای از تمامی هنرهای پیلارام در دوره های مختلف کاری‌اش به نمایش درآمده است.

پیلارام در کنار فعالیت هنری از سال 51 تا 1359 به عنوان استادیار دانشکده معماری دانشگاه علم و صنعت فعالیت می‌کرد اما بعد از اخراج از دانشگاه و همزمان با وقوع جنگ تحمیلی که باعث به حاشیه رانده شدن هنرمندان شده بود، در سال 1361 و در سن 46 سالگی بر اثر سکته قلبی از دنیا رفت.